Obecnie stała się bardzo uciążliwą chorobą, która atakuje oprócz gruszy również jabłonie oraz pigwę. Jest to tzw. choroba dwudomowa, czyli potrzebuje dwóch żywicieli, by przejść cały cykl rozwojowy. Pierwszym żywicielem można uznać niektóre odmiany jałowca, natomiast drugim są uprawne gatunki grusz. Niestety, wycięcie jałowców niewiele da, gdyż zarodniki choroby przenoszone są przez deszcz i wiatr nawet do kilku kilometrów.
Po czym rozpoznać pierwsze objawy rdzy gruszy w sadzie?
Pierwsze objawy choroby występują wiosną na młodych liściach gruszy w postaci intensywnie pomarańczowych lub czerwonopomarańczowych nieregularnych plam o różnej średnicy z czarną plamą po środku. Mogą mieć kilka milimetrów wielkości do centymetra. Tkanka w miejscu plam grubieje i sztywnieje. Plamy te z czasem ciemnieją i pojawiają się na nich czarne punkty, czyli spermogonia grzyba. Na dolnej stronie pod plamami pojawiają się nabrzmienia ze stożkowatymi ecjami o wysokości ok. 3 mm. Ecja tworzą skupiska w postaci pierścieni. Dojrzałe ecja pękają i wydobywają się z nich ecjospory (rodzaj zarodników konidialnych). Pomarańczowoczerwone plamy można spotkać również na owocach gruszy, rzadziej na pędach. Choroba występując na gruszach niszczy blaszkę liściową, a co za tym idzie, niszczy aparaty szparkowe, ogranicza powierzchnię asymilacyjną, osłabia wzrost i plonowanie drzew, a także powoduje przedwczesne opadanie liści. Osłabiając drzewo prowadzi do słabego zawiązywania pąków kwiatowych w następnym sezonie oraz osłabia odporność na uszkodzenia mrozowe.
Rdza gruszy potrzebuje dwóch gospodarzy do pełnego rozwoju
Rdza ma złożony cykl rozwojowy i jak wspomnieliśmy, jest chorobą dwudomową, czyli obok gruszy atakuje również jałowce. Na gruszy rozwija się od wiosny do jesieni stadium spergomenii i ogników, czyli aecidiów, natomiast na jałowcu stadium teleutospor (dwukomórkowe zarodniki zimowe wytwarzane przez grzybnię pod koniec okresu wegetacyjnego). Na pędach jałowca tworzą się wrzecionowate zgrubienia i w tych miejscach tkanki pędów przerośnięte są wieloletnią grzybnią pasożyta, która w drugim roku wykształca poduszeczkowate skupienia teleutospor. W warunkach wysokiej wilgotności w okresie wiosennym skupienia nabrzmiewają, teleutospory uwalniają się od podłoża a uformowane na nich zarodniki podstawkowe zakażają liście gruszy. W drugiej połowie lata na liściach tworzą się osłonki ogników rdzy, które pękają uwalniając zarodniki ognikowe, czyli aediciospory, które zakażają jałowce. I cały proces powtarza się z każdym okresem wegetacji od początku.
Jak zwalczać sprawcę rdzy gruszy?
Do uprawy powinniśmy wprowadzać odmiany odporne takie jak Paryżanka, Lukasówka, Bera Hardy i grusze azjatyckie. Niestety, lubiana i ceniona przez wszystkich Faworytka, czyli potocznie znana jako Klapsa, ulega zakażeniu. Warto sięgnąć po preparaty biologiczne, które w pewnym stopniu pozwolą ograniczyć infekcję.
- Wywar z czosnku: 20 dag ząbków zemleć lub zetrzeć i zalać 10 l wody. Odstawić na dobę, później zagotować i utrzymywać w stanie wrzenia przez 20 min. Wystudzić i stosować bez rozcieńczania na rdzę, inne choroby bakteryjne i grzybowe, a także na szkodniki, w tym mszyce.
- Wywar z cebuli: 75 g cebuli zmiażdżyć, zalać 10 litrami wody i gotować 10 min. Stosować bez rozcieńczania w przypadku chorób grzybowych i mszyc.
- Wywar ze skrzypu: 1 kg świeżego lub 20 dag suszonego ziela skrzypu zalewamy 1 litrem wody i moczymy ziele przez dobę. Po upływie tego czasu wstawiamy do gotowania na 30 min. Po wystudzeniu pryskamy zaatakowane drzewa grusz podczas słonecznej pogody, najlepiej o poranku. Zabieg powtarzamy co 3 dni przez około 3 tygodnie. Warto pamiętać, że wywar ze skrzypu to dobry preparat także na kędzierzawość liści brzoskwini, a także do walki z mączniakiem rzekomym i prawdziwym.
Małgorzata Wyrzykowska
fot. Małgorzata Wyrzykowska
Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 19/2023 na str. 36. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.
