Fentanyl nie bierze jeńców. Zabija

Fentanyl to śmierć

Dlaczego musicie o nim wiedzieć? Bo to nie tylko niebezpieczna zabawa, narkotyk, który grozi szybkim uzależnieniem czy ma bardzo szkodliwe skutki uboczne. Musicie, bo fentanyl to śmierć. I nie trzeba na nią długo czekać. Wystarczą zwykle dwie minuty.

Czym jest fentanyl i jakie ma działanie?

Fentanyl to syntetyczny opioid. Opioidy to leki do walki z bardzo silnym bólem. Fentanyl zwykle stosowany jest w leczeniu pacjentów z przewlekłym silnym bólem lub silnym bólem pooperacyjnym. Jest substancją kontrolowaną, podobną do morfiny, ale około stu razy silniejszą. Fentanyl musi więc być zażywany zawsze pod ścisłym nadzorem lekarza. Pacjentów, którym przepisano lek, należy monitorować pod kątem potencjalnego niewłaściwego stosowania lub nadużywania.

Fentanyl działa poprzez wiązanie się z receptorami opioidowymi organizmu w obszarach mózgu kontrolujących ból i emocje. Są to te same receptory, do których przyczepiają się endorfiny – naturalny środek przeciw­bólowy organizmu. Istnieje wiele rodzajów endorfin. Jedna z nich jest uwalniana w ramach fizjologicznej reakcji organizmu na stres lub ból. Endorfiny uwalniają się także w wyniku przyjemnych zachowań, takich jak śmiech, seks czy ćwiczenia fizyczne. Kiedy opioidy, w tym fentanyl, wiążą się z tymi receptorami, organizm odczuwa podobne uczucia zarówno ulgi w bólu, jak i przyjemności.

W Polsce w 2021 roku sprzedano 11 mln opakowań opioidów. Już po roku sprzedaż wzrosła o 130%. Specjaliści są zdania, że większość zażywanych opioidów pochodzi z nielegalnych źródeł.

FOTO: Unsplash

Nielegalny fentanyl wytwarzany jest głównie w tajnych laboratoriach. Jest mieszany z innymi nielegalnymi narkotykami w celu zwiększenia siły działania leku, sprzedawany w postaci proszków i aerozoli do nosa oraz coraz częściej prasowany w pigułki, które wyglądają jak legalne opioidy na receptę. Taka produkcja, jak wiadomo, nie podlega żadnej kontroli, więc te podrabiane pigułki, udające znane i przepisywane opioidy, często zawierają śmiertelne dawki fentanylu, nie zawierają natomiast obiecanego leku.

Jaka dawka fentanylu jest śmiertelna?

Fentanyl mieszany jest też z heroiną, metamfetaminą i kokainą, co zwiększa prawdopodobieństwo śmiertelnej interakcji. Istnieje znaczne ryzyko, że nielegalne narkotyki zostają celowo skażone fentanylem.

Dwa miligramy fentanylu mogą być śmiertelne – w zależności od wielkości ciała, tolerancji i wcześ­niejszego stosowania. Analizy wykazały, że ​​podrabiane pigułki zawierają od 0,02 do 5,1 mg (ponad dwukrotność dawki śmiertelnej) fentanylu w tabletce; 42% tabletek przebadanych pod kątem fentanylu zawierało co najmniej 2 mg substancji, co stanowi dawkę potencjalnie śmiertelną.

Organizacje zajmujące się handlem narkotykami zazwyczaj rozprowadzają fentanyl na kilogramy. A co może jeden kilogram tego związku? Może zabić 500 tys. ludzi. Może się zdarzyć, że ktoś zażyje pigułkę, nie wiedząc, że zawiera ona fentanyl, albo też wiedząc, że zawiera go, ale nie mając pewności, czy zawiera dawkę śmiertelną.

Fentanyl zażyty przez skórę? To powszechny mit. Fentanyl nie wchłania się łatwo przez skórę. Nie można też przedawkować go poprzez dotknięcie klamki lub banknotu. Dzięki temu można bezpiecznie pomóc osobom, które przedawkowały substancję. Ta zawarta w plastrach leczniczych musi się bardzo długo wchłaniać, by zadziałać.

Według amerykańskiego Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom, syntetyczne opioidy (takie jak fentanyl) są główną przyczyną zgonów spowodowanych przedawkowaniem w Stanach Zjednoczonych. W Polsce w 2021 roku sprzedano 11 mln opakowań opioidów. Już po roku sprzedaż wzrosła o 130%. Specjaliści są zdania, że większość zażywanych opioidów pochodzi z nielegalnych źródeł.

Jak rozpoznać, że dziecko może być uzależnione od fentanylu?

Fentanyl, podobnie jak inne powszechnie stosowane opioidowe leki przeciwbólowe (np. morfina), daje takie efekty, jak:

• euforia,
• zniesienie bólu,
• zrelaksowanie,
• ekstremalne uspokojenie,
• dez­orientacja,
• senność,
• zawroty głowy,
• mdłości, wymioty,
• zatrzymanie moczu (niemożność oddania moczu mimo potrzeby)
• zwężenie źrenic.

Może też – i jako lek, i jako narkotyk – uzależniać. Nasto­latki zażywają czasem otrzymane od znajomych „tabletki uspokajające”. Jak rozpoznać, że dziecko może być uzależnione od fentanylu?

Do najczęstszych objawów uzależnienia zalicza się:

• izolowanie się od przyjaciół i rodziny,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• lęk, paranoja (chorobliwa podejrzliwość) lub wahania nastroju,
• letarg lub apatia,
• zmiany w wyglądzie, harmonogramie snu lub codziennej rutynie.

To objawy obecne przy używaniu także innych substancji, więc zawsze kiedy się pojawią, baczniej zwróć uwagę na dziecko i rozmawiaj z nim.

Fentanyl, niestety, łatwo też – w przypadku stosowania jako narkotyk – przedawkować. Znajomość objawów przedawkowania tej substancji może uratować życie.

Po czym zorientować się, że lek został przedawkowany? Pojawią się:

• otępienie,
• zmniejszenie źrenic – źrenice jak punkciki,
• zimna i wilgotna skóra,
• sinica – przebarwienie skóry na niebiesko, szczególnie warg i paznokci,
• zwolniony oddech – aż do niewydolności mogącej prowadzić do śmierci,
• utrata przytomności,
• śpiączka,
• odgłosy dławienia lub bulgotania,
• bezwładne ciało.

Jak udzielić pierwszej pomocy osobie, która mogła przedawkować fentanyl

Jeśli wiesz, że ktoś w twoim otoczeniu zażywa medyczny fentanyl i mógł przedawkować, albo też podejrzewasz po objawach, że twoje dziecko mogło go zażyć świadomie lub przypadkiem, możesz zrobić kilka rzeczy, by uratować życie. Natychmiast zadzwoń pod numer 112.

Fentanyl może się czaić w tabletkach, które do złudzenia przypominają przepisywane przez lekarzy opioidy. Jest też dodawany do innych narkotyków

FOTO: freepik

Podaj nalokson, jeśli jest dostępny. Wiele osób, które ma przepisywane opioidy, w tym fentanyl, ma w domu nalokson. To lek, który odwraca skutki przedawkowania opioidów. Działa tylko na nie, w tym na heroinę i fentanyl. Nalokson nie zrobi szkody, jeśli okaże się, że nie zażyto opioidów. Jeśli jednak zażyto, trzeba go podawać ściśle według instrukcji, najlepiej w kontakcie z lekarzem. Może bowiem zbyt szybko pojawić się działanie przeciwne i objawy odstawienia, które mogą zagrażać życiu, podobnie jak przedawkowanie fentanylu.

Próbuj obudzić osobę. Rozpocznij sztuczne oddychanie lub resuscytację krążeniowo-oddechową. Obróć osobę na bok, aby zapobiec zadławieniu. Pozostań przy chorym do czasu przybycia pogotowia.

Nade wszystko jednak ostrzeż dziecko, że każda pigułka, która nie została kupiona w aptece, lecz przez Internet lub od kolegi, może zawierać fentanyl – i to w śmiertelnej dawce!

Karolina Kasperek