Białko zawarte w nasionach roślin strączkowych charakteryzuje się wysoką zawartością aminokwasu lizyny, którego niedobór stwierdza się najczęściej w żywieniu trzody chlewnej. Szczególnie bogatym źródłem lizyny są groch i bobik. Średnia zawartość tego aminokwasu w przeliczeniu na 100 g białka ogólnego wynosi odpowiednio 7,2g oraz 6,6 g. W 100 g białka poekstrakcyjnej śruty sojowej, której potencjalnym zamiennikiem w dawkach dla świń mogą być nasiona strączkowych znajduje się 6,2 g lizyny. Białko łubinu jest mniej zasobne w lizynę.
Białko roślin strączkowych oraz poekstrakcyjnej śruty sojowej charakteryzuje się podobną zawartością treoniny. Zawiera natomiast mniej niż soja tryptofanu oraz aminokwasów siarkowych (metioniny i cystyny). Znaczny niedobór metioniny oraz cystyny w nasionach roślin strączkowych w stosunku do zapotrzebowania świń na te aminokwasy pogarsza wykorzystanie białka tych pasz. Warto zauważyć, że poekstrakcyjna śruta rzepakowa jest bogatym źródłem tych aminokwasów i doskonale uzupełnia ich niedobór w dawkach dla świń z udziałem nasion roślin strączkowych.
Porównując skład aminokwasowy nasion krajowych roślin strączkowych oraz śruty sojowej, której potencjalnym zamiennikiem w dawkach dla świń mogą być te pasze, należy oprócz ogólnej zawartości aminokwasów uwzględnić również ich strawność w jelicie cienkim.
Nasiona roślin strączkowych mogą częściowo uzupełniać białko w paszy, zwłaszcza w żywieniu tuczników
Pomimo, że nasiona roślin strączkowych charakteryzują się dość wysoką zawartością białka ogólnego mają też w swoim składzie szereg substancji o charakterze antyodżywczym. Zawierają one od 22 do nawet 38–40% białka. Najmniej tego składnika zawiera groch, najwięcej zaś nasiona łubinu żółtego. Jednak substancje antyodżywcze są przyczyną ograniczonego zastosowania nasion roślin strączkowych w żywieniu zwierząt monogastrycznych, szczególnie młodych. Do tych niekorzystnych substancji zalicza się między innymi alkaloidy, taniny, inhibitory enzymów proteolitycznych oraz α-galaktozydy. Substancje te wpływają nie tylko negatywnie na wykorzystanie paszy, ale również wywierają ujemny wpływ na zdrowie zwierząt.
Alkaloidy są związkami charakterystycznymi dla nasion łubinów. Przyczyniają się do ograniczonego pobrania paszy, gdyż sprawiają, że jest ona gorzka. Nie ulegają trawieniu enzymatycznemu, ale intensywnej fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym zwierząt. Substancje te pogarszają strawność składników pokarmowych, obniżają energetyczność paszy, są przyczyną powstawania silnych wzdęć u zwierząt, których system pokarmowy nie ma możliwości strawienia tych związków. Obecnie na rynku istnieją tzw. łubiny słodkie o zredukowanej ilości alkaloidów.
Inhibitory enzymów proteolitycznych wpływają negatywnie na strawność białka. Ograniczona dostępność aminokwasów pochodzących z białka wpływa zdecydowanie na obniżenie przyrostów masy ciała, a co za tym idzie, wydłuża się okres odchowu i tuczu zwierząt. Związki antyżywieniowe zawarte w nasionach roślin strączkowych powodują więc ograniczenia w wykorzystaniu ich w żywieniu świń, ale nasiona grochu, łubinów czy bobiku mogą być traktowane jako częściowy zamiennik poekstrakcyjnej śruty sojowej. Grupą, dla której można stosować je w mieszankach paszowych są głównie tuczniki. Dopuszczalne poziomy dla łubinu i bobiku w paszy wynoszą do 15%. Nieco większe są możliwości zastosowania grochu. Może on stanowić do 20% składu paszy.
Dominika Stancelewska
