Bioasekuracja już wkrótce w całym kraju

Wirus afrykańskiego pomoru świń już ponad dwa miesiące temu przekroczył linię Wisły, przez co wyraźnie wzrosło ryzyko rozprzestrzenienia się choroby na pozostałą część kraju, w tym na regiony o dużym zagęszczeniu gospodarstw utrzymujących świnie (Kujawy, Wielkopolska). Ewentualne wystąpienie ASF na tych obszarach doprowadzi do ogromnych strat. W obecnej sytuacji objęcie wszystkich gospodarstw utrzymujących świnie programem bioasekuracji wydaje się więc niezbędne. Ministerstwo rolnictwa zapowiada obowiązkową bioasekurację w całym kraju, ale nie podaje nic o zasadach pomocy finansowej w tej kwestii dla rolników.

Bioasekuracja jest skuteczna tylko wtedy, kiedy stanowi solidną barierę dla przenikania zarazków. Rolników będzie obowiązywało między innymi:

Świnie muszą być utrzymywane w oddzielnych pomieszczeniach, przed wejściem muszą być wyłożone i systematycznie nasączane maty dezynfekcyjne. Będzie obowiązywał rejestr wejść na teren gospodarstwa oraz zalecane ograniczenie do niezbędnego minimum liczby osób wchodzących do pomieszczeń, gdzie są świnie. Dokumentowane ma być także wjeżdżanie pojazdów na teren gospodarstwa. Konieczne będzie mycie i odkażanie rąk oraz czyszczenie i odkażanie obuwia, a także czyszczenie i odkażanie narzędzi i sprzętu używanego w chlewni. Rolnik będzie musiał spełnić te wymogi albo zrezygnować z produkcji świń.

Duże fermy już teraz stosują programy bioasekuracji, będące elementem profilaktyki zdrowotnej i spełniają powyższe wymogi, natomiast dla mniejszych producentów świń spełnienie nowych obowiązków będzie wiązało się z dużym obciążeniem finansowym. W tej sytuacji wiele z takich gospodarstw może zdecydować się na rezygnację z chowu trzody chlewnej. Organizacje rolnicze zwracają uwagę, że rozporządzenie nakłada na rolników szereg kosztownych obowiązków wynikających z realizacji programu bioasekuracji, nie gwarantując żadnych rekompensat, co znacznie podroży i tak nieopłacalny obecnie chów świń.

Jednocześnie przedstawiciele tych organizacji i sami rolnicy podkreślają, że program bioasekuracji powinien obejmować obszar całego kraju, a wszystkie gospodarstwa, które zajmują się produkcją świń, powinny wprowadzić zasady ochrony stad lub zrezygnować z produkcji za rekompensatą. Producenci lekceważący zasady epizootycznego zabezpieczenia swoich stad stanowią zagrożenie dla innych rolników utrzymujących świnie i dla całego sektora trzody chlewnej.

Bez odpowiedzi pozostaje na razie pytanie, czy rząd przewiduje jakieś formy wsparcia finansowego lub rekompensaty. Resort rolnictwa tłumaczy, że zasady finansowania programu bioasekuracji zapobiegającego rozprzestrzenianiu się ASF na cały kraj są dopiero przygotowywane.

• 10 zasad uchronienia się przed ASF według Inspekcji Weterynaryjnej
  
  1. Nie kupuj świń niewiadomego pochodzenia.
  2. Zabezpiecz świnie przed kontaktem z dzikami.
  3. Nie karm trzody chlewnej odpadkami kuchennymi.
  4. Zabezpieczaj pasze przed dostępem zwierząt wolno żyjących.
  5. Wyłóż maty nasączone środkiem dezynfekcyjnym przed wjazdem i wyjazdem z gospodarstwa, a także przed wejściem do pomieszczeń, w których trzymane są świnie.
  6. Nie pozwól, by wchodziły osoby postronne.
  7. Zakładaj oddzielny strój i pozostawiaj go w chlewni.
  8. Pamiętaj o utrzymaniu czystości i dezynfekcji.
  9. Rejestruj świnie w bazie ARiMR i zgłaszaj przemieszczenia do 7 dni od zdarzenia.
  10. Obserwuj stan zdrowia świń.

Przestrzeganie zasad bioasekuracji to jedyna skuteczna droga do ograniczenia szerzenia się afrykańskiego pomoru świń. Dlatego niezależnie od tego, kiedy zaczną obowiązywać przepisy i w jakiej formie rząd zwróci koszty dostosowania się do nich, w obliczu tego, że wirus ASF jest już tak blisko regionów o największej skali produkcji trzody chlewnej, warto stosować wymogi bioasekuracji już teraz. Leży to w interesie samych producentów trzody chlewnej. Bioasekuracja jest bowiem najtańszym sposobem ochrony stad przed ASF, a podjęte działania być może pozwolą na utrzymanie wirusa tylko wśród dzików, które są wektorem szerzenia się choroby. Inspekcja Weterynaryjna zwraca uwagę, by rolnicy utrzymywali świnie w sposób wykluczający kontakt z dzikami, karmili je paszą zabezpieczoną przed dostępem zwierząt dzikich oraz zwracali uwagę na sposób przechowywania słomy. Pomaga w tym wprowadzenie dodatkowych zabezpieczeń na terenie gospodarstwa, takich jak budowa ogrodzenia.

Nowe przepisy nie nakładają co prawda obowiązku ogrodzenia gospodarstwa płotem (z wyjątkiem utrzymywania świń w systemie wolno wybiegowym, gdzie obowiązkowe będzie podwójne ogrodzenie), ale nakazują skuteczne zabezpieczenie przed dostępem zwierząt z zewnątrz. Brak szczelnego ogrodzenia gospodarstwa może doprowadzić do tego, że dziki będą podchodziły do zabudowań w poszukiwaniu pożywienia. W przypadku regionu, gdzie zagrożenie epizootyczne ze strony dzików jest mniejsze, wystarczy ogrodzenie z siatki drucianej. Tam, gdzie zagrożenie jest duże, uzasadnione jest ogrodzenie podwójne, a jeśli pojedyncze, to ze szczelnej blachy. Powinno być solidnie przytwierdzone do zagłębionej w ziemi na głębokość co najmniej 30 cm podmurówki. Zabezpieczenie takie uniemożliwia lub w zasadniczy sposób utrudnia przedostanie się na teren chlewni dzików, psów, kotów oraz gryzoni, które także mogą przyczynić się do przeniesienia wirusa ASF. Jeśli ściany budynku są lite, to wystarczy tylko poprowadzenie ogrodzenia do granicy budynku, ale nie może być możliwości wejścia osób postronnych czy zwierząt na teren gospodarstwa i do chlewni.

Elementem dobrze prowadzonej bioasekuracji jest także walka z gryzoniami i zabezpieczenie budynków przed ich przedostawaniem się do środka. Wirus afrykańskiego pomoru świń może przeżywać w gnojowicy do 160 dni. Wystarczy, że szczury mają do niej dostęp, a mogą stać się potencjalnym źródłem zakażenia. Niebezpieczna jest też słoma pozostawiona na polu i wykorzystywana później jako ściółka w chlewni. To jedno z największych zagrożeń rozprzestrzeniania się choroby.

Szczelne ogrodzenie gospodarstwa nic nie da, jeśli na jego teren będą mogły wjeżdżać samochody przywożące lub odbierające świnie. Konieczna jest więc rampa załadowcza zbudowana tak, aby graniczyła z ogrodzeniem. Powinna być ogrodzona, a bramka prowadząca na rampę musi być otwierana tylko w jedną stronę, by świnia wprowadzona na rampę nie mogła z niej wrócić. Dobrze, jeśli rampa załadowcza jest nachylona w sposób umożliwiający spływ wody używanej do jej mycia poza teren chlewni. Ważne jest też to, by kierowcy nie opuszczali szoferki i nie wchodzili na teren gospodarstwa, czy nawet na płytę rampy załadowczej.

• Program bioasekuracji będzie wymagał, aby:
  
  
  1. zabezpieczyć wybieg w gospodarstwie, w którym świnie są utrzymywane w systemie otwartym podwójnym ogrodzeniem o wysokości co najmniej 1,5 m związanym na stałe  z podłożem;
  2. prowadzić rejestr środków transportu do przewozu świń, które wjeżdżają na teren gospodarstwa oraz rejestr wejść osób do pomieszczeń, w których są utrzymywane świnie;
  3. zabezpieczyć budynek, w którym są utrzymywane świnie, przed dostępem zwierząt wolno żyjących oraz domowych;
  4. utrzymywać świnie w odrębnych, zamkniętych pomieszczeniach, mających oddzielne wejścia oraz niemających bezpośredniego przejścia do innych pomieszczeń, w których są utrzymywane inne zwierzęta kopytne;
  5. czynności związane z obsługą świń wykonywały wyłącznie osoby, które wykonują je tylko w danym gospodarstwie, krótko mówiąc osoby mające kontakt ze świniami w gospodarstwie nie mogą utrzymywać własnych świń poza tym gospodarstwem ani zajmować się dodatkowo obsługą świń w innych gospodarstwach;
  6. zapewnić, aby osoby przebywające w budynkach inwentarskich przed rozpoczęciem czynności stosowały środki higieny niezbędne do ograniczenia ryzyka szerzenia się afrykańskiego pomoru świń, w tym mycia i odkażania rąk oraz oczyszczania i dezynfekcji obuwia;
  7. przeprowadzać bieżące czyszczenie i odkażanie narzędzi oraz sprzętu wykorzystywanych do obsługi świń;
  8. używać odzieży ochronnej oraz obuwia ochronnego przez osoby wykonujące czynności związane z obsługą świń przeznaczonych wyłącznie do tych konkretnych czynności;
  9. wyłożyć maty dezynfekcyjne przed wejściami do pomieszczeń, w których są utrzymywane świnie i przy wyjściu z nich, przy czym szerokość mat nie może być mniejsza niż szerokość wejścia lub wyjścia, a długość nie mniejsza niż 1 m;
  10. utrzymywać maty w stanie zapewniającym skuteczność działania środka dezynfekcyjnego;
  11. sporządzić spis posiadanych świń z podziałem na prosięta, warchlaki, tuczniki, lochy, loszki, knury i knurki oraz bieżące jego aktualizowanie;
  12. karmić zwierzęta paszą zabezpieczoną przed dostępem zwierząt wolno żyjących;
  13. nie wnosić na teren gospodarstwa, w którym są utrzymywane świnie, zwłok, tusz i części dzików oraz produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, pochodzących z dzików oraz innych surowców, które mogły zostać skażone wirusem afrykańskiego pomoru świń;
  14. nie wykonywać czynności związanych z obsługą świń przez osoby, które w ciągu ostatnich 72 godzin uczestniczyły w polowaniach.