Pasożyty wewnętrzne
W naszym kraju najczęstszymi pasożytami wewnętrznymi bydła są kokcydia, nicienie, tasiemce oraz motylice. Kokcydioza groźna jest szczególnie dla cieląt, u których wywołuje biegunki oraz może być przyczyną wtórnych zakażeń bakteryjnych i wirusowych układu pokarmowego. Wątroba drążona przez larwy motylicy wątrobowej, pracuje mniej wydajnie lub dochodzi do miejscowych stanów zapalnych. Dodatkowo, niektóre choroby pasożytnicze dyskwalifikują tusze do przerobu na produkty spożywcze. Dzieje się tak w przypadku, gdy tkanki mięśniowe porażone są np. wągrzycą.
Najczęstsze pasożyty zewnętrzne
Tym razem chcieliśmy więcej uwagi poświęcić dwóm zbliżonym w objawach chorobom wywoływanym przez inwazję pasożytów zewnętrznych, a mianowicie, wszawicy i wszołowicy. Wszawicę wywołują wszy natomiast wszołowicę wszoły. Objawami występowania tych chorób są: świąd, ocieranie się o przedmioty, lizanie skóry, wyłysienia, przy ciężkich inwazjach anemia, zmniejszone przyrosty ciała u młodzieży, zmniejszona produkcja mleka u krów. Inwazja wszy i wszołów bardzo rzadko jest przyczyną śmierci zwierząt.
Jak rozpoznać wesz bydlęcą?
Wesz bydlęca, osiąga długość ok. 2 mm (samce) i 3 mm (samice). Głowa i tułów są barwy czerwono-żółtej, odwłok żółtoszary. Samice wszy przyklejają składane jaja (tzw. gnidy) do włosów. Po 8–10 dniach z jaj tych wykluwają się larwy. Larwy ssą krew żywiciela i po 2–3 tygodniach osiągają dojrzałość płciową. Każda samica składa przeciętnie 5–14 jaj dziennie. Po ukończeniu składania jaj samice szybko giną. Wszy na żywicielu żyją około 2 miesięcy, a poza nim – do 2 tygodni. Na czoło objawów klinicznych wysuwa się silny świąd niepokojący zwierzęta, zmuszający je do drapania i czochrania się. Staje się to powodem zadrapań, zranień oraz wyraźnego rogowacenia i złuszczania się naskórka. W odróżnieniu jednak od świerzbu, brak jest na ogół strupów. Toksyczne właściwości ma też ślina i kał wszy.
Wszoły - drażnią skórę i niepokoją zwierzęta
Wszoły to małe, bezskrzydłe owady, samce osiągają 1,2 mm długości, a samice 1,4 mm. Wszoły żyją na skórze bydła i odżywiają się złuszczonym naskórkiem, wydzielinami gruczołów skórnych oraz włosami, a przy zranieniach skóry pobierają również jako pokarm krew żywiciela. Chorobotwórcze działanie wszołów polega przede wszystkim na ciągłym dokuczliwym drażnieniu i niepokoju zwierząt, co odbija się niekorzystnie na produkcji mleka, przyrostach masy ciała i ogólnej kondycji zwierząt. Zranienia skóry, częste ze względu na ciągłe drapanie się zaatakowanych przez wszoły zwierząt, otwierać mogą wrota infekcjom bakteryjnym oraz powodować rozległe wyłysienia. Wszoły usadawiają się zazwyczaj na szyi, głowie i u nasady ogona. U zwierząt obserwuje się silny świąd, łuszczenie się naskórka i wypadanie włosów. Przy silnych inwazjach zwierzęta tracą łaknienie i chudną.
Diagnoza i leczenie chorób pasożytniczych
W zdiagnozowaniu wszawicy i wszołowicy pomocne są badania parazytologiczne włosów i zeskrobin na granicy wyłysień. Najczęściej jaja występują na szyi i w okolicach uszu. Często można spotkać je także na podgardlu, okolicach pyska, oczu oraz nasady ogona.
Leczenie polega na stosowaniu oprysków pasożytobójczych i stosowaniu suplementacji witaminą H, która przyspiesza odrost włosów. Równocześnie z leczeniem zwierząt trzeba też dezynfekować obory. Lepiej jednak profilaktycznie odrobaczać bydło w regularny sposób. Zarówno przed wyjściem na pastwisko, jak i przed zejściem z pastwiska. Zdarzają się też hodowcy, którzy odrobaczają swoje stada na 2 tygodnie przed wyjściem na pastwisko, a następnie 2 tygodnie po wyjściu na pastwisko i analogicznie 2 tygodnie przed zejściem z pastwiska i 2 tygodnie po zejściu z pastwiska. Taki schemat działania zabije „niedobitki”, czyli pasożyty, które w czasie pierwszego podania leku były w okresie inkubacji (wtedy mogą być nie podatne na leki).
Odrobaczanie na pewno poprawi zdrowotność osobników zarażonych chorobami pasożytniczymi oraz uchroni zwierzęta dzielące pastwisko z nosicielami, przed ewentualnym zarażeniem. W przypadku pasożytów wewnętrznych, aby zoptymalizować leczenie, przed wyborem leku i podaniem środków odrobaczających, dobrze jest zbadać kał lub jeśli jest taka możliwość, zasięgnąć informacji w rzeźni prowadzącej ubój naszych zwierząt: czy w wątrobie lub płucach są obecne pasożyty i w jakich ilościach.
Andrzej Rutkowski
