Jak działają probiotyki?
Probiotyki to preparaty zawierające żywe wyselekcjonowane szczepy bakterii. Są stosowane zwłaszcza w celu poradzenia sobie z trudnościami związanymi z wczesnym odsadzaniem prosiąt, kiedy to zmienia się mikroflora ich przewodu pokarmowego. Umożliwia to wówczas namnażanie się szkodliwych patogenów. Probiotyki poprawiają funkcjonowanie przewodu pokarmowego, konkurują z patogenami o składniki pokarmowe, produkują substancje białkowe, które przebywając w świetle jelita, włączają się do komórki bakteryjnej i uniemożliwiają jej namnażanie. Niektóre z nich mają możliwość zabijania komórek bakteryjnych.
Dotychczasowe badania pokazują jednak dużą niespójność i brak powtarzalności wyników w różnych gospodarstwach przy stosowaniu probiotyków w paszach dla świń. To z kolei jest prawdopodobnie jednym z głównych powodów, dla których produkty te nie są aż tak szeroko rozpowszechnione w produkcji trzody chlewnej, jak można byłoby się spodziewać. Jak twierdzi Emili Barba z Hiszpanii, chociaż większość badań oceniających działanie probiotyków na patogeny określa je jako pozytywne, rzadko odnotowuje się spektakularną poprawę wyników, takich jak eliminacja siewstwa patogenu lub istotny wzrost parametrów produkcyjnych.
Sytuacje problematyczne
Zdaniem specjalisty z Hiszpanii, poprawa wykorzystania probiotyków w produkcji trzody chlewnej jest możliwa dzięki podnoszeniu wiedzy na ich temat. Probiotyki są o wiele bardziej przydatne, gdy używamy ich jako środków zapobiegających chorobom i stabilizujących mikroflorę jelitową. Nie należy rozpatrywać ich jako bezpośrednich zamienników antybiotyków w infekcjach żołądkowo-jelitowych. Powinniśmy raczej połączyć je z właściwymi strategiami żywienia i zarządzania, jako jeden z elementów profilaktyki.
Probiotyk dodany do paszy powoduje, że namnażające się bakterie produkują własne produkty, najczęściej pożądany przy wszystkich stanach zapalnych kwas mlekowy. W ten sposób obniżają pH środowiska przewodu i uniemożliwiają namnażanie bakteriom, które lubią wartość pH powyżej 7. Jednak działanie probiotyków jest specyficzne w zależności od konkretnego szczepu, dawki i warunków, jakie stworzymy. W związku z tym szczepy probiotyczne, które nie przyniosą spodziewanych efektów w jednym stadzie przy określonej sytuacji, mogą okazać się użyteczne w innym gospodarstwie, gdzie występują zupełnie inne problemy lub odwrotnie.
Przeprowadzone doświadczenia pokazują, że podczas stosowania niektórych probiotyków u zwierząt z uszkodzonym jelitem lub poddanych działaniu patogenu może wystąpić potencjalne ryzyko zwiększonej przepuszczalności jelitowej, na którą mogą mieć wpływ terapie probiotyczne. W związku z tym u zwierząt po odsadzeniu może wystąpić podwyższone ryzyko groźnych infekcji podczas stosowania probiotyków.
- W żywieniu prosiąt należy rozważać wykorzystanie probiotyków również przed odsadzeniem od lochy
Ponadto doniesiono również, że niektóre probiotyki mogą wykazywać działanie obniżające odporność organizmu. Ten efekt działania produktów probiotycznych nie ma niekorzystnych konsekwencji w przypadku zdrowych zwierząt. Niemniej jednak, przy potrzebie szybkiej aktywacji immunologicznej reakcja organizmu może być mniej skuteczna, a zatem będzie również szkodliwa w sytuacji choroby.
Ukierunkowany efekt
Preparaty probiotyczne są powszechnie stosowane szczególnie w żywieniu młodych zwierząt w celu ograniczenia ilości biegunek, poprawy dziennych przyrostów oraz zmniejszenia zużycia paszy na kg przyrostu masy ciała.
Dobry probiotyk powinien być pozbawiony właściwości patogennych i toksycznych, a jednocześnie powinien wykazywać korzystne właściwości dla organizmu będącego gospodarzem. Właściwości probiotyku, takie jak ilość żywych komórek w 1 gramie, stabilność termiczna, trwałość w trakcie przechowywania, mają istotne znaczenie dla skuteczności działania i osiąganych wyników produkcyjnych.
Najważniejsze jednak, aby szczepy bakterii były dobrane w zależności od ustalonego celu, jaki chcemy uzyskać. Nie jest bowiem możliwe, by probiotyki były korzystne dla wszystkich aspektów zdrowotnych czy produkcyjnych. Celowane stosowanie danych probiotyków powoduje na przykład wzmocnienie odporności jelitowej. Każda komórka błony śluzowej jelita cienkiego zwiera w sobie miejsca, do których mogą się przyczepiać różnego rodzaju bakterie chorobotwórcze, jak Escherichia coli. Jednak jeśli znajduje się tam odpowiednia ilość pożytecznych mikroorganizmów, to one zasiedlają te miejsca.
Z kolei inne szczepy mogą być przydatne w zwiększaniu wydajności produkcyjnej zwierząt, biorąc pod uwagę ich właściwości sprzyjające trawieniu enzymatycznemu. W badaniach stwierdzono, że preparaty probiotyczne, w skład których wchodzą dwa lub więcej rodzajów bakterii, charakteryzują się większym wpływem na tempo wzrostu w porównaniu do preparatów opartych tylko na jednej kulturze bakteryjnej.
Dominika Stancelewska
