Myśliwi, którzy są członkami kół łowieckich ze wschodu kraju, które to dzierżawią obwody na terenach, gdzie ASF został wykryty, nie mają złudzeń. Wirus dotrze na zachód aż do koryta Odry i dalej. To tylko kwestia czasu. Wprowadzone restrykcje wcale nie przyczyniają się do ograniczenia rozprzestrzeniania się afrykańskiego pomoru świń. Przeciwnie – działania służb weterynaryjnych nie tylko utrudniają wykonywanie polowań na dziki, lecz także według naszych rozmówców mogą potęgować zagrożenie.
– Jeśli chodzi o Inspekcję Weterynaryjną to uważamy, że kompletnie nie jest przygotowana do walki z ASF. U nas w powiecie pracują same niezorientowane osoby. Nie mają pojęcia o specyfice wykonywania polowań. Niektórzy uważają, że my pozyskując dziki wychodzimy na drogę, na której po chwili pojawia się wataha i wtedy bez problemu możemy oddawać strzały z bliskiej odległości do sztuk, które uważamy, że mogą być zarażone wirusem. Możemy sobie teren ogrodzić, odizolować i wezwać właściwe służby. Chcielibyśmy, aby to tak działało. Niestety jest to możliwe tylko w umysłach urzędników – powiedział nam prezes jednego z Kół Łowieckich działających na terenie powiatu piaseczyńskiego.
Bez ograniczeń
Wykonywanie polowań na dziki w strefach ASF to przedsięwzięcie skomplikowane i złożone. W najtrudniejszej sytuacji są te koła, które mają obwody położone w różnych obszarach zagrożenia. Myśliwi muszą je wtedy traktować jako zupełnie odrębne rejony. Zwierząt nie można bowiem swobodnie przemieszczać między nimi.
– Teoretycznie w strefach, gdzie ASF został wykryty, możemy polować bez ograniczeń. Kłopoty dla nas się zaczynają jednak dopiero po pozyskaniu dzika. Nie możemy z nim nic zrobić do momentu, kiedy nie zostanie stwierdzone, że dana sztuka jest wolna od wirusa. Gdyby służby działały sprawnie i efektywnie, problemu może takiego by nie było. Nie można patroszyć dzika w lesie. Żaden skup go nie przyjmie, jeśli nie ma dokumentu o tym, że jest on bez wirusa. Mamy sezon polowań zbiorowych. Odbywają się one w soboty. Próbki są wysyłane do Puław. Wspaniale, kiedy w poniedziałek wieczorem są wyniki. Z tym są jednak kłopoty. Pierwszeństwo bowiem mają badania świń z terenów ASF. Czasem trzeba czekać kilka dni na potwierdzenie faktu, że dziki były wolne od pomoru. To są dla nas ogromne utrudnienia – mówi łowczy z okolic Radzynia Podlaskiego.
- Na terenach, gdzie występuje afrykański pomór świń myśliwi mogą polować przez cały rok i bez ograniczeń. Dopuszczony jest także odstrzał loch
Wszyscy nasi rozmówcy zgodzili się udzielać informacji pod warunkiem nie ujawniania ich danych osobowych. Jak się dowiedzieliśmy, niektóre z Kół Łowieckich, które działają w pobliżu wschodniej granicy, przewidziały okoliczność pojawienia się u nich ASF.
– Kolegom oraz rolnikom z zachodnich rejonów kraju radzimy się przygotować wcześniej. My polujemy w odległości około 100 km od miejsca, gdzie został wykryty przypadek pomoru. To dlatego nasz zarząd postanowił zakupić z własnych środków chłodnię. Bez niej polowanie na dziki byłoby praktycznie niemożliwe. Każda pozyskana sztuka jest transportowana do miejsca, gdzie znajduje się chłodnia. Dopiero tam ją patroszymy. Są też maty ze środkiem dezynfekującym. W naszej chłodni dziki znajdują się do momentu, kiedy przychodzą z Puław wyniki badań. Każdy myśliwy jest zobowiązany do pobrania próby krwi, niezbędnej do przeprowadzenia laboratoryjnego badania. Na nasze nieszczęście obwody łowieckie mamy we wszystkich trzech odrębnych strefach zagrożenia ASF. Dla weterynarii to zupełnie różne rejony. Nie możemy między nimi swobodnie przemieszczać zwierząt i w każdej musi być odrębna chłodnia. Koło było stać na zakup tylko jednej. O pozostałe dwie musieliśmy walczyć w Inspekcji Weterynaryjnej. Otrzymanie jej powinno być standardem dla stref zagrożonych – mówi jeden z naszych rozmówców.
Działanie służb
Jak nas poinformowano, zdarzają się sytuacje, kiedy zachowania służb sanitarnych są nieodpowiedzialne. Myśliwi doskonale znają swoje łowiska. Są to tereny trudno dostępne. Dzik zarażony pomorem bardzo cierpi. Umiera w skutek wysokiej gorączki. To dlatego zwierzęta gromadzą się na terenach, gdzie łatwo o wodę. Często są to bagna. Myśliwi, zgodnie z procedurami, każde znalezione padłe zwierzę zgłaszają do powiatowego lekarza weterynarii.
– Rano znajdujemy dzika. Po 2–3 godzinach przyjeżdża lekarz weterynarii. Jednak nie wystarczy mu powiedzieć, że dzik leży za wzniesieniem trzy metry od okazałego świerku. Trzeba z nim jechać i dokładnie pokazać dane miejsce. Na co nasz wysiłek i prywatny czas skoro czasem wóz firmy utylizacyjnej przyjeżdża nawet po 36 godzinach od odnalezienia dzika. W tym czasie zwłoki leżą na miejscu i nadal stanowią zagrożenie – opowiada myśliwy z okolic Drohiczyna.
- Bez badań potwierdzających, że upolowana sztuka nie jest zakażona wirusem ASF zabronione jest jej swobodne przewożenie poza wyznaczoną strefę
Koła łowieckie uważają także, że nieodpowiedzialne było niewprowadzenie zakazu wstępu do lasów na terenach, gdzie występuje ASF. W zeszłym roku pogoda sprzyjała, więc grzyby występowały obficie. Miliony zbierających przewinęły się przez tereny narażone na rozprzestrzenianie afrykańskiego pomoru świń.
– Wirus na butach został rozwleczony na znaczne odległości. Jak do tej pory, u nas znaleźliśmy ponad 20 padłych zakażonych dzików. Oceniamy, że co najmniej drugie tyle nie zostało odnalezionych. Działamy w strefach zagrożenia. Decyzje powinny być wydawane natychmiast. Do dzików strzelamy bez ograniczeń i musimy to robić. Nawet jak dana sztuka jest zdrowa, jeśli nie zostanie pozyskana, wcześniej czy później i tak padnie na ASF. Niektóre działania są dla nas co najmniej niezrozumiałe. Urządzono w trosce o bezpieczeństwo szukanie padłych dzików z wojskiem. Przyjechały ze dwa bataliony żołnierzy. Tyralierą szukali zwierząt w lesie przez dwa dni. Szkoda tylko, że ktoś zapomniał, aby przed wyjazdem z lasu ustawić maty dezynfekcyjne. Żołnierze wyjechali i pewnie rozwieźli wirusa – opowiada kolejny nasz rozmówca.
- Zdaniem myśliwych, przeszkodą w walce z ASF jest brak elementarnej znajomości sztuki łowieckiej w państwowych instytucjach odpowiedzialnych za bezpieczeństwo sanitarne kraju
Myśliwi z Kół Łowieckich ze wschodu kraju zgodnie twierdzą, że do ograniczenia rozprzestrzeniania się ASF niezbędna jest większa elastyczność i skuteczność działania Inspekcji Weterynaryjnej. Badania pozyskanych sztuk powinny być wykonywane możliwie jak najszybciej. Każde koło działające w strefach zagrożonych lub w ich pobliżu powinno być automatycznie na koszt państwa wyposażane w chłodnie. Najlepiej obsługiwaną przez państwowe inspekcje. Kół bowiem nie stać na opłacanie osób, które przez całą dobę byłyby odpowiedzialne za udostępnianie chłodni i prowadzenie dodatkowo rejestrów i dokumentacji. Afrykański pomór świń będzie przenosił się systematycznie na zachód kraju. Należy więc wspomóc koła łowieckie, aby jak najlepiej się przygotowały do walki z ASF na terenach, gdzie jeszcze on nie występuje.
- Bez budżetu do walki z ASF
Na początku grudnia okazało się, że ASF u dzików rozprzestrzenia się na terenie województwa mazowieckiego. Padłe sztuki zostały odnalezione w okolicach Warszawy. O to, jak wygląda gospodarka łowiecka i zarządzanie populacją dzików, zapytaliśmy ZO PZŁ w Warszawie.
W terminie 01.04.2017 – 31.10.2017 na terenie obwodów łowieckich podlegających pod Zarząd Okręgowy PZŁ w Warszawie odstrzelono (wraz z upadkami) 2068 dzików.
Na podstawie rocznych planów łowieckich na rok gospodarczy 2017/2018 do 31 marca 2018 r, na terenie obwodów łowieckich podlegających pod Zarząd Okręgowy PZŁ w Warszawie, zaplanowano odstrzał 2997 dzików.
Na podstawie rocznych planów łowieckich na rok gospodarczy 2017/2018 na terenie obwodów łowieckich podlegających pod Zarząd Okręgowy PZŁ w Warszawie wykazano obecność 4595 dzików (liczebność przed okresem polowań). Dzierżawca/Zarządca obwodu łowieckiego, dostrzegając istotne zmiany w liczebności danego gatunku zwierzyny, które mogą skutkować trudnościami w wykonaniu rocznego planu łowieckiego, ma możliwości prawne zmiany rocznego planu łowieckiego.
Działania Zarządu Okręgowego PZŁ w Warszawie służące ograniczeniu rozprzestrzenianiu się wirusa ASF będą przede wszystkim wynikały z dyspozycji określonych w aktach prawnych UE oraz obowiązujących przepisach krajowych.
Wykonywanie polowań na dziki przez cały rok, bez względu na płeć i przy braku okresu ochronnego dla loch wynika z rozporządzenia ministra środowiska z dnia 1 sierpnia 2017 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne, które to dotyczy terenu całego kraju. Należy przypuszczać, że na pewnych terenach podlegających pod ZO PZŁ w Warszawie wkrótce dozwolone stanie się używanie do wykonywania polowania termowizyjnych i noktowizyjnych urządzeń optycznych. Obszary te muszą zostać wyszczególnione w załączniku Decyzji Wykonawczej 2014/709/UE (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 31 lipca br. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz).
Zarząd Okręgowy PZŁ w Warszawie nie dysponuje własnym budżetem na prowadzenie zadań związanych ze zwalczaniem wirusa ASF. Myśliwi realizują zadania powierzone przez Państwo całkowicie społecznie i kosztem swojego wolnego czasu (np. odstrzały redukcyjne, poszukiwania padłych dzików).
Tomasz Ślęzak
