Płynne żywienie świń: jakich błędów unikać?

System żywienia na mokro jest szczególnie opłacalny w gospodarstwach, które znajdują się blisko zakładów mleczarskich, cukrowniczych, browarnianych czy gorzelnianych, pozwala bowiem na wykorzystanie w żywieniu świń tańszych surowców odpadowych. Koszt dostarczenia takich komponentów nie jest wówczas wysoki.

Żywienie świń na mokro daje możliwość zmniejszenia kosztów produkcji, pod warunkiem że cały proces płynnego karmienia jest przeprowadzany prawidłowo. Wszelkie błędy w instalacji, bilansowaniu surowców oraz zarządzaniu stadem mogą pogorszyć wyniki.

Pasze przemysłowe są łatwe w stosowaniu. Jeśli wytwórnia wyprodukuje dobrą mieszankę, urządzenia w gospodarstwie muszą tylko przetransportować ją do poszczególnych grup technologicznych. Mieszanie suchych komponentów w gospodarstwie (takich jak pszenica, jęczmień, śruta sojowa i koncentrat) jest już bardziej złożone. Łatwo można popełnić błędy w dozowaniu czy w mieszaniu, ale w dalszym ciągu sam proces jest łatwy do kontroli. Żywienie świń na mokro jest dużo bardziej skomplikowane. Zwłaszcza jeśli używane są mokre surowce, jak np. kiszonka z kukurydzy, serwatka czy też wywar gorzelniany.

• Niższy koszt paszy w systemie żywienia na mokro wynika z tego, że można zastosować surowce płynne, które są tańsze od mieszanek przemysłowych

Komponenty płynne szybciej się psują. Drożdże i grzyby mogą się łatwiej rozwijać w płynnej niż w suchej paszy. Ponadto rozwarstwienie w czasie transportu może powodować duże różnice w składzie i ilości suchej masy w paszy podawanej świniom. Różnice w suchej masie surowców powodują większe ryzyko popełnienia błędu przy bilansowaniu i kalkulacji składników pokarmowych. Mieszanie i zadawanie paszy jest o wiele trudniejsze do kontrolowania, ale jeśli ustawienia instalacji są poprawne, a rolnik używa jej we właściwy sposób i receptury są odpowiednio zbilansowane, wynik finansowy okazuje się bardzo dobry.

• Błędy popełniane przy żywieniu na mokro:
  
  • niewłaściwa sucha masa surowców,
  • brak kontroli suchej masy każdej partii dostarczanych surowców płynnych,
  • niewłaściwa kolejność zadawania surowców do miksera,
  • niewłaściwa kolejność produkowania różnych rodzajów paszy,
  • opóźnienia w dostawach surowców płynnych,
  • niewystarczająca higiena,
  • niewystarczająca konserwacja urządzeń.

Największą zaletą płynnego żywienia jest fermentacja i powstający kwas mlekowy, który zakwasza paszę i skutecznie ogranicza namnażanie się drożdży i bakterii, co wpływa korzystnie na zdrowotność zwierząt. W starszych instalacjach żywienia na mokro pasza nie była poddawana tak długiej fermentacji, jaką oferują dzisiejsze systemy. Dzięki kontrolowanej fermentacji pasza nabiera nowych wartości – jest naturalnie zakwaszona, bardziej strawna i smaczniejsza.

Karmienie świń jest poprzedzone najpierw mieszaniem suchych składników w mieszalniku, a następnie fermentacją. Od momentu gdy do suchych składników dodawana jest woda lub inne komponenty płynne, zaczyna się proces namnażania bakterii mlekowych i jednocześnie zakwaszanie paszy. Niestety, po zmieszaniu paszy z wodą możliwość rozwoju mają, oprócz bakterii kwasu mlekowego, także grzyby i drożdże. Dlatego ważne jest zachowanie odpowiednich warunków higienicznych (regularne czyszczenie miksera i zbiorników na produkty płynne).

Korzyścią żywienia płynnego jest możliwość używania płynnych surowców, takich jak serwatka czy wywary. Te produkty są tańsze niż tradycyjne surowce, więc obniżają koszty żywienia, ale ich wadą jest bardzo duża zmienność pod względem zawartości składników pokarmowych. Drożdże piwne na przykład czasem mają 38%, a niekiedy 48% białka.

Kiedy wytwarzamy mieszankę suchą, kalkulujemy składniki pokarmowe (białko, energię, lizynę) na kilogram paszy. Pasza taka ma zazwyczaj około 88% suchej masy. W przypadku paszy płynnej sucha masa to około 21–25%, tak więc składniki pokarmowe powinny być przeliczane na 880 gramów lub 88% suchej masy – tylko wtedy można porównać recepturę paszy płynnej z suchą. Używając surowców płynnych, najlepiej każdorazowo dokonywać pomiaru suchej masy, aby uniknąć błędów.

W przypadku żywienia na mokro błędy mogą być też związane z instalacją systemu, a mianowicie zbyt długimi rurami transportującymi paszę, zbyt dużą ilością paszy pozostającej w rurach po karmieniu, za krótkimi korytami, przygotowywaniem małych porcji paszy w mikserze przewidzianym do większych partii.

Mniejszy przyrost dzienny świń żywionych na mokro może być spowodowany tym, że paszę płynną najczęściej skarmia się w sposób limitowany. Dlatego należy pilnować, aby długość koryta zapewniała wszystkim zwierzętom jednoczesny dostęp do paszy. Należy sprawdzać, czy wszystkie świnie dostają zawsze właściwie zbilansowaną mieszankę w odpowiedniej ilości. Zmiana receptury paszy lub dostępnych surowców wymusza zmiany w ustawieniach komputera.

W przypadku paszy płynnej surowce powinny być też ześrutowane drobniej niż w paszy suchej. Jeśli są ześrutowane zbyt grubo, pojawią się problemy z rozwarstwianiem się paszy. Grubsze frakcje będą rozdzielać się nawet już w mikserze. To sprawia, że nie do wszystkich koryt będzie dostarczona pasza o tej samej suchej masie i wartości pokarmowej.

• Korzyści z podawania paszy płynnej:
  
  • lepsza strawność paszy,
  • możliwość skarmiania tańszych surowców odpadowych,
  • precyzja w dozowaniu paszy poprzez sterowanie komputerowe,
  • mniejsze zapylenie w chlewni,
  • łatwe stosowanie fazowego żywienia,
  • zmniejszenie wydalania azotu do środowiska,
  • mniejsze straty paszy,
  • lepsza obserwacja i kontrola stada przy karmieniu,
  • większe pobranie paszy ze względu na jej smakowitość i kontrolowane dozowanie,
  • łatwość stosowania dodatków paszowych, preparatów leczniczych,
  • możliwość zastosowania kiszonego ziarna z pominięciem kosztownego suszenia,
  • żywienie normowane, gwarantujące mniejsze otłuszczenie tuczników,
  • wyrównanie stada.

Jeśli płynna pasza będzie opadać zbyt szybko, istnieje duże prawdopodobieństwo, że będzie się rozwarstwiać też w rurach, a jeśli nawet nie – ostatecznie rozwarstwi się od razu po podaniu w korytach. Podczas pobierania paszy przez świnie wszystkie części stałe będą opadać na dno koryta. Zwierzęta, które jedzą wolno, najpierw będą piły wodę z wierzchu, zanim zaczną jeść paszę, czyli będą dużo wolniej przyrastały.

Oprócz drobnego zmielenia surowców istotne jest także używanie bardzo drobnej kredy. Jeśli w płynnej paszy stosuje się kredę gruboziarnistą, będzie się bardzo szybko wytrącać, co może oczywiście powodować niedobory wapnia, a także uszkodzenia instalacji.