Najczęstszym symptomem choroby w czasie diagnostyki jest wyraźne charłactwo świń. U zwierząt obserwuje się: podwyższenie wewnętrznej ciepłoty ciała, duszność, kaszel, bladość skóry, powiększenie węzłów chłonnych, głównie pachwinowych, zahamowanie przyrostów masy ciała. Pojawia się również wodnista biegunka o szarej barwie, która nie poddaje się leczeniu antybiotykami. U 1–2% zwierząt stwierdza się na skórze łopatek, zadu i kończyn tylnych różnego typu wybroczyny oraz strupy. Zmiany kliniczne rzadko można stwierdzić tylko u jednego zwierzęcia. Typowy obraz kliniczny obserwuje się u wielu świń w chlewni dotkniętej PMWS.
Zespół wyniszczający dotyczy najczęściej świń w wieku 6–15 tygodni, niekiedy stwierdza się go u zwierząt w wieku 20 tygodni. Typowe objawy kliniczne mogą dotyczyć od 2% do nawet 40% świń po odsadzeniu. Nawet 50% świń dotkniętych PMWS może paść pomimo podejmowania leczenia. Czasami zdarza się, że objawy ustępują samoistnie po kilku tygodniach.
Zarządzanie i higiena
Straty spowodowane tym schorzeniem wynikają przede wszystkim z obniżenia średnich dobowych przyrostów o 20–30% oraz zwiększonych padnięć na warchlakarni (do 40%). Ostatecznie tuczniki osiągają wagę ubojową nawet o 15–30 dni później. Śmiertelność w niektórych gospodarstwach utrzymuje się do 3–5 miesięcy. Są też chlewnie, gdzie śmiertelność świń w wadze 7–30 kg jest bliska 50% i trwa kilka miesięcy. Zachorowalność bywa jeszcze wyższa i sięga nawet 70%. Wirus wywołujący chorobę (cirkowirus typ 2, PCV2) wywołuje również inne zespoły chorobowe świń, głównie zespół skórno-nerkowy (PDNS) oraz zespół oddechowy świń (PRDC).
Do rozwoju choroby najczęściej dochodzi w stadach, które są nieprawidłowo zarządzane bądź panują w nich niewłaściwe warunki zoohigieniczne. Aby zapobiegać wybuchowi choroby, należy ograniczyć kontakt między świniami, obniżyć czynniki stresogenne oraz utrzymywać wysoki poziom higieny i zapewnić właściwe żywienie. Czystość i higiena są niezwykle ważne dla ograniczenia krążenia drobnoustrojów chorobotwórczych, dlatego zasada całe pomieszczenie pełne – całe pomieszczenie puste powinna być bezwzględnie przestrzegana w gospodarstwie. Jak podkreślają specjaliści, nie uda się ograniczyć występowania poodsadzeniowego zespołu wyniszczającego u świń bez poprawy warunków środowiskowych i zarządzania.
Prawidłowo wykonane czyszczenie i dezynfekcja pomieszczeń dla zwierząt i zachowanie zasady całe pomieszczenie pełne – całe pomieszczenie puste praktycznie uniemożliwia przenoszenie zakażeń ze zwierząt starszych na młodsze. Utrzymanie wysokiego poziomu higieny wiąże się z koniecznością dokładnego czyszczenia pomieszczeń z cząstek organicznych (kał, pasza, ściółka) przed dezynfekcją, użyciem dobrego środka dezynfekcyjnego oraz wietrzeniem dezynfekowanych pomieszczeń przed wprowadzeniem zwierząt.
Ograniczanie kontaktu i stresu
Często popełnianym błędem jest mieszanie świń. Prowadzi to do nasilenia kontaktów między zwierzętami, a przez to – do szerzenia zakażeń. Łączenie zwierząt z różnych grup jest dla nich mocno stresujące i może przyczyniać się do wzrostu liczby przypadków PMWS w stadzie. Jeśli to możliwe, należy utrzymywać świnie w stałych, małych grupach, zwłaszcza po odsadzeniu. Również bezpośredni kontakt między zwierzętami z różnych kojców poprzez ażurowe przegrody w odchowalni czy na tuczu pozwala na łatwiejsze szerzenie się infekcji. Kojce z litymi ściankami są znacznie lepsze. Prosięta muszą mieć swobodny dostęp do paszy i wody. Na każdą sztukę powinno przypadać co najmniej 7 cm karmnika. Natomiast zagęszczenie prosiąt nie może być większe niż 0,3 m2/sztukę. Zbyt gęste zasiedlenie jest stresogenne dla zwierząt i w ten sposób może przyczyniać się do wystąpienia PMWS.
Do zwiększenia stresu, obniżenia odporności i wzrostu prawdopodobieństwa wystąpienia infekcji przyczyniają się wysokie amplitudy temperatury w pomieszczeniach. Temperatura powinna być dostosowana do wieku świń. Szczególnie ważne jest zapewnienie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniu, do którego odsadzane są prosięta, a więc 25–27°C. Należy też likwidować przeciągi.
Tuż po urodzeniu prosięta powinny pobrać dużo siary zawierającej wysoki poziom przeciwciał dla PCV2, dzięki czemu są lepiej chronione przed wystąpieniem PMWS.
Dominika Stancelewska
