Projekt zmian w ustawie o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt został przesłany do rozpatrzenia przez stały Komitet Rady Ministrów. Powodem podjęcia prac legislacyjnych było zagrożenie rozprzestrzeniania się afrykańskiego pomoru świń z dzików na świnie utrzymywane w gospodarstwach na obszarze województwa podlaskiego, a także pomiędzy stadami trzody chlewnej. Konsultacje dotyczące proponowanych zmian zakończyły się w pierwszej połowie sierpnia. Nowa ustawa będzie upoważniała ministra rolnictwa do wprowadzenia rozporządzenia, a wraz z nim programu bioasekuracji przygotowanego przez Głównego Lekarza Weterynarii. Wciąż jednak nie wiadomo, kiedy to nastąpi.
Głównym celem zmian w ustawie jest ograniczenie liczby gospodarstw utrzymujących świnie, spełniających niskie standardy w zakresie bioasekuracji. Dotyczyć to będzie obszarów objętych ograniczeniami w związku ze zwalczaniem afrykańskiego pomoru świń, ale także innych chorób zakaźnych zwierząt. Zmniejszenie liczby takich gospodarstw, zazwyczaj niewielkich, pozwoli na ograniczenie ryzyka rozprzestrzeniania się wirusa. Zakłada się, że program taki zabezpieczy pozostałą część kraju przed wybuchem ASF. Jednak w razie konieczności może on zostać wprowadzony na obszarze całego kraju.
Odszkodowania za ubój
Rolnikowi, któremu powiatowy lekarz weterynarii nakaże ubój świń, będzie przysługiwało odszkodowanie oraz rekompensata za okres, w którym nie mógł utrzymywać zwierząt w gospodarstwie. Właśnie rozporządzenie ministra rolnictwa ma określać wielkość tych rekompensat, ale nie może być ono wydane do czasu zmian w ustawie o ochronie zdrowia zwierząt. Rolnicy, którzy chcieliby odejść od produkcji świń w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń, nie mają wciąż pewności, na jakie wsparcie w związku z tym będą mogli liczyć.
Wiadomo, że realizacja programu bioasekuracji w zakresie nadzoru nad gospodarstwami przez Inspekcję Weterynaryjną będzie finansowana ze środków budżetowych zaplanowanych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt oraz zadania Weterynarii. Zwrócono się już o zwiększenie puli na ten cel w budżecie na kolejny rok. Z tych środków mają zostać wypłacone odszkodowania za zabicie lub ubój zwierząt w gospodarstwach, które nie spełnią wymogów bioasekuracji. Oczywiście przewidywany jest okres przejściowy na dostosowanie się do nowych wymagań dla tych, którzy będą jednak chcieli pozostać przy produkcji.
W założeniach do projektu ustawy szacuje się, że za ubój świni będzie średnio wypłacane 538 zł (średnia cena skupu notowana przez GUS w 2013 r. wynosiła 5,38 zł/kg). Inspekcja Weterynaryjna zakłada, że większość gospodarstw utrzymujących powyżej 100 świń będzie spełniała albo będzie dążyła do spełnienia wymogów bioasekuracji, więc ewentualny ubój będzie dotyczył tylko mniejszych stad. Wyliczono, że w strefie z ograniczeniami znajduje się:
w gospodarstwach powyżej 100 sztuk – 16 082 świń,
w gospodarstwach od 5 do 100 sztuk – 16 872 świń,
w gospodarstwach poniżej 5 sztuk – 3 631 świń.
W związku z tym, jeśli odszkodowania za zabicie świń będą dotyczyły tylko drugiej i trzeciej grupy, a więc 20 503 świń, to na ten cel trzeba będzie przeznaczyć ponad 11 mln zł. Natomiast maksymalna kwota za wszystkie świnie w tej strefie może być na poziomie nieprzekraczającym 20 mln zł.
Przewidywania rekompensat
Przy wyliczaniu rekompensat za rezygnację z utrzymywania zwierząt przyjęto, że stawka za świnię, biorąc pod uwagę między innymi średnią cenę skupu notowaną przez GUS w 2013 roku, obliczona została na 50 zł/szt. w cyklu produkcyjnym (półrocznym). Zatem wypłata rekompensat ogółem w obszarze z ograniczeniami będzie kształtowała się na poziomie:
minimum 20 503 świń × 50 zł/szt. × 2 = 2 050 300 zł,
maksimum 36 585 świń × 50 zł/szt. × 2 = 3 658 500.
Sami rolnicy będą musieli ponieść koszty związane z dostosowaniem gospodarstw do wymagań programu bioasekuracji. Zapłacą więc za ogrodzenie gospodarstwa, wyposażenie go w bramę wjazdową, zakup mat dezynfekcyjnych itp. Bardzo małym gospodarstwom, w których jest mniej niż 50 świń, z pewnością nie będzie się opłacało ponosić tak wysokich kosztów dostosowania. Aktualnie na obszarze objętym ograniczeniami jest 105 gospodarstw, w których utrzymuje się od 51 do 200 świń. Tylko 12 z liczbą od 200 do 500 świń i 13 stad przekraczających tę liczbę. Ci ostatni już teraz spełniają wszelkie wymogi bioasekuracji.
W projekcie proponowane są też rozwiązania, które pozwolą Inspekcji Weterynaryjnej na szybsze i dokładniejsze uzyskanie informacji o miejscach utrzymywania zwierząt gospodarskich wrażliwych na daną chorobę zakaźną na obszarach objętych ograniczeniami w związku z jej zwalczaniem. Informacje takie ułatwią IW zwalczanie chorób zakaźnych, w szczególności gdy na przykład urzędowe bazy danych nie obejmują gospodarstw, w których jest utrzymywana jedna świnia na użytek własny. To aktualnie bardzo utrudnia walkę z afrykańskim pomorem świń.
Dominika Stancelewska
