Przyczyny chorób kończyn u świń

Schorzenia kończyn będące przyczyną kulawizn często wywołane są błędami konstrukcyjnymi podłóg bezściołowych, które powodują urazy, otarcia i zranienia skóry, a także uszkodzenia racic, umożliwiając wniknięcie różnym drobnoustrojom wywołującym schorzenia. Chorobom towarzyszy ból i cierpienie, a czasem głód i pragnienie w wyniku trudności dojścia do paszy lub wody.

Kulawizny stanowią poważny problem w intensywnym chowie świń, w którym dąży się do uzyskania jak największych przyrostów masy ciała i wysokiej produkcyjności. W systemach ekstensywnych, zapewniających wyższy poziom dobrostanu, schorzenia te występowały rzadziej. Taki system chowu sprzyja bowiem rozwojowi układu szkieletowego, świnie więcej się poruszają, co jest niezbędne do utrzymania równowagi między mineralizacją i demineralizacją tkanki kostnej.

Schorzenia racic występują najczęściej u tuczników, loch i knurów utrzymywanych na pełnych podłogach bezściołowych, szorstkich czy mokrych, a także na nieprawidłowo wykonanych podłogach rusztowych. Na takim legowisku nawilżony róg racicowy ulega intensywnemu ścieraniu o szorstką podłogę. Starta cienka warstwa rogu nie zabezpiecza dostatecznie tworzywa i opuszek przed urazami mechanicznymi, a to sprzyja zapaleniu tworzywa i powstawaniu kulawizn.

Zmiany częściej występują na kończynach tylnych niż przednich i na raciczkach bocznych niż przyśrodkowych. Najczęściej są to: ubytki i nadżerki piętki, palca i podeszwy, rzekome szczeliny racic, postrzępienie piętek, stłuczenie piętek, uszkodzenia palca dodatkowego, uszkodzenie podeszwy w rejonie linii białej oraz uszkodzenie skóry w obrębie wału korony, uszkodzenia ściany przedniej, nagnioty. Częstość występowania tych zmian wzrasta na podłogach bezściołowych.

Schorzeniom w obrębie raciczek towarzyszy często ropno-martwicze zapalenie tworzywa. Zmiany kliniczne objawiają się kulawizną kończyn, opuchlizną w okolicy palców i w końcu – otwartym ropniem. Schorzenia te mogą wystąpić u świń w różnym wieku, przy czym największe straty występują, gdy choroba dotyczy loch. Ropno-martwicze zapalenie tworzywa racic może być początkiem zapalenia szpiku i kości palców.

Pęknięcia rogu racicowego i otarcia skóry ułatwiają wnikanie zarazków i przyczyniają się do rozwoju chorób kończyn

W profilaktyce kulawizn należy przede wszystkim zwrócić uwagę na właściwy rodzaj podłoża i odpowiednie zagęszczenie zwierząt w kojcu, a także czystość i higienę pomieszczeń oraz zapewnienie świniom ruchu. Niektórzy podkreślają znaczenie biotyny w dawce pokarmowej, która poprawia jakość keratyny rogu racicowego, a przez to zwiększa jego spójność i wytrzymałość na czynniki mechaniczne.

Z kolei niedobór wapnia i fosforu lub witaminy D3 regulującej prawidłowy stosunek tych składników może sprzyjać krzywicy rozwijającej się u świń rosnących. Kliniczne objawy obserwuje się u zwierząt w wieku około 10 tygodni, choć proces chorobowy zapoczątkowany jest znacznie wcześniej. Występują zaburzenia procesu kostnienia, takie jak deformacje i skrócenie kości długich i kręgosłupa, zgrubienia i deformacje stawów, częstsze złamania żeber. Ruchliwość świń jest ograniczona, częściej leżą, a przy poruszaniu się obserwujemy kulawiznę i sztywny chód. Jeżeli porażone są kończyny obręczy miednicy, świnie częściej siedzą z wyciągniętymi kończynami tylnymi.

Pasze dla loch prośnych powinny zawierać 8–10 g wapnia i przynajmniej 2,5 g fosforu przyswajalnego na 1 kg suchej masy paszy. Dla loch karmiących zapotrzebowanie to jest wyższe i wynosi 9–10 g wapnia i 3 g fosforu. Prosięta i warchlaki przy szybkim tempie wzrostu wymagają 9–10 g wapnia i 3,5 g fosforu przyswajalnego.

Jedną z najczęściej występujących wad u prosiąt jest tzw. rozkroczność, czyli hypoplazja mięśni kończyn. Choroba ta sporadycznie występuje w chlewniach tradycyjnych, natomiast dość często w wielkotowarowych. Schorzenie obejmuje 1,5% prosiąt, a śmiertelność wynosi 50%. Pojawia się w ciągu kilku godzin po urodzeniu i charakteryzuje się tym, że prosięta mają trudności z poruszaniem się, a nawet z przyjęciem postawy stojącej. Chore kończyny mają tendencję do odwodzenia lub skręcania na boki.

Schorzenie najprawdopodobniej jest spowodowane wieloma czynnikami, m.in. wrodzoną słabością mięśni. Do tego dochodzą jeszcze takie czynniki, jak niska waga urodzeniowa czy śliskie podłogi. Może też być wywołane niedoborem choliny bądź skażeniem paszy, którą karmi się lochy w okresie ciąży, mikotoksynami.