Dlaczego rolnicy decydują się na tucz kontraktowy?
Trudno odbudowywać krajowy potencjał produkcji świń, jeśli wciąż znacząca większość stad utrzymuje po kilkadziesiąt zwierząt. W ostatnich latach obserwujemy jednak zmniejszanie się liczby małych stad i profesjonalizację gospodarstw trzody chlewnej, które pozwalają lepiej zorganizować produkcję oraz bioasekurację i ostatecznie zarobić na chowie świń.
Część rolników przeszła w tym niestabilnym okresie także na formę tuczu kontraktowego. Do produkcji świń w ramach tuczu kontraktowego skłaniają rolników kolejne kryzysy występujące cyklicznie na rynku trzody chlewnej. Postrzegają go jako formę stabilniejszą, mniej zależną od wahań cenowych.
Stada świń są likwidowane, ale wolniej
Trudna koniunktura doprowadziła bowiem w ciągu kilku ostatnich lat do drastycznego spadku pogłowia świń w kraju, które na początku czerwca 2023 roku wynosiło niewiele ponad 9,4 mln sztuk i znów było niższe od stanu notowanego w analogicznym okresie 2022 roku, choć teraz już tylko o 1,8% (o 175 tys. sztuk). Natomiast w porównaniu z liczebnością pogłowia w grudniu 2022 roku mniejsze o 187 tys. sztuk (o 2%).
Wzrost cen tuczników spowodował wzrost pogłowia świń w II kwartale
Po spadkach liczby zwierząt w pierwszym kwartale 2023 r. w drugim pogłowie wzrosło o prawie 780 tys. świń, co zdaniem ekspertów w 97% jest zasługą stad liczących co najmniej kilkaset świń. Aż 60% całego przyrostu pogłowia stanowią stada powyżej tysiąca sztuk.
Wysoka cena żywca, jaką notujemy od kilkunastu miesięcy, zachęciła rolników do zwiększania obsady chlewni.
Z chowu świń rezygnują głównie najmniejsze gospodarstwa
Liczba zarejestrowanych stad trzody chlewnej w Polsce to dziś około 53 tys. Oznacza to 0,9 tys. mniej gospodarstw w ciągu kilku ostatnich miesięcy i aż o 8,4 tys. mniej niż w roku ubiegłym. Przede wszystkim w odwrocie są gospodarstwa utrzymujące do 20 świń, które albo zmniejszają liczbę zwierząt, albo są całkowicie likwidowane i na dziś utrzymują jedynie 2,25% pogłowia w Polsce.
O ile w pierwszym kwartale 2023 roku dziennie ubywały średnio 24 stada, o tyle w drugim kwartale znikało "tylko" 8,4 stada na dzień. Oznacza to, że dynamika spadku liczby stad wyhamowała z 4,2% w pierwszym do 1,5% w drugim kwartale bieżącego roku.
W jakich województwach jest największe pogłowie świń w Polsce?
Najwięcej świń utrzymujemy, oczywiście, w województwie wielkopolskim, bo ponad 32%. Dalej są województwa:
- mazowieckie (14%),
- łódzkie (10%),
- kujawsko-pomorskie (8,7%),
- pomorskie (8,7%).
Pogłowie loch spadło o niemal 16 tys. sztuk
Pogłowie loch w czerwcu 2023 r. wynosiło 590 tys. sztuk i zmniejszyło się w porównaniu z połową roku ubiegłego o 15,7 tys. sztuk (o 2,6%), w tym pogłowie loch prośnych zwiększyło się o 4,2 tys. sztuk (o 1%) do 422 tys. W stosunku do grudnia 2022 roku ogólna liczba loch zmniejszyła się o 1,9 tys. sztuk (o 0,3%), w tym macior prośnych wzrosła o 17 tys. sztuk, czyli o 4,2%.
O ponad 10 proc. wzrósł import warchlaków
W pierwszej połowie 2023 roku przywieźliśmy też do kraju ponad 3,6 mln warchlaków, czyli o 10,3% więcej niż w pierwszym półroczu 2022 roku. Import w całym 2022 roku wyniósł 6,9 mln świń, przy czym z Danii 6,1 mln sztuk.
W ubiegłym roku samowystarczalność Polski pod względem wieprzowiny wynosiła około 88%. Oznacza to, że blisko jedna ósma krajowego spożycia wieprzowiny musi pochodzić z rynków zewnętrznych.
Produkcja wieprzpowiny maleje w całej UE, najbardziej w Niemczech i Danii
W pierwszej połowie 2023 roku produkcja wieprzowiny w Unii Europejskiej spadła o 8,6%. Najbardziej w Niemczech, bo o 210 tys. ton, czyli o 9,4%, w Danii o 180 tys. ton, czyli aż o 21,5%, i w Hiszpanii o 150 tys. ton, co daje 5,8%.
Według danych Eurostatu na koniec czerwca br. unijne pogłowie świń skurczyło się o 3,2% w stosunku do analogicznego okresu 2022 roku, a loch o 2,4% w tym czasie. Natomiast na przestrzeni ostatnich 5 lat spadło aż o 8,8%, a loch o 10,5%.
Po wzroście cen tuczników zostało już tylko wspomnienie
Niska podaż wieprzowiny doprowadziła do wysokich cen żywca, jednak od lipca obserwujemy spadek cen płaconych za tuczniki. Eksperci tłumaczą to zmniejszeniem konsumpcji i popytu na wieprzowinę, który jest wyraźnie odczuwalny na rynku unijnym. Wzrost cen produktów wieprzowych jeszcze dodatkowo to pogłębia.
Jak wylicza Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, spożycie mięsa wieprzowego na osobę w ubiegłym roku wyniosło u nas 39 kg, podczas gdy wcześniej było to 41 kg. Według obliczeń Mariana Kamyczka, dyrektora Zakładu Doświadczalnego w Pawłowicach, 19,3 kg na osobę, czyli ponad 49% tego, co zjadamy, pochodziło ze zwierząt i półtusz, które zostały zaimportowane.
Jaki będzie 2024 roku na rynku trzody chlewnej?
W 2023 roku spodziewany jest dalszy spadek produkcji trzody chlewnej w Unii Europejskiej o 6,6%, więc biorąc pod uwagę zmniejszoną podaż wieprzowiny, szacuje się, że zmniejszy się także konsumpcja w UE o jakieś 5% i wyniesie 30,4 kg na osobę. Jedynie jeśli podaż nieznacznie wzrośnie, a tym samym zwiększy się dostępność, to niewielki wzrost konsumpcji może pojawić się w 2024 roku. Jednak może to oznaczać obniżenie cen płaconych producentom świń.
Dominika Stancelewska
