Z czego najczęściej wynikają problemy w rozrodzie loch?
Powodem problemów w rozrodzie mogą oczywiście być choroby, ale częściej wynikają one z błędów w zarządzaniu stadem.
Niedostateczne wykorzystanie potencjału rozrodczego loch uwidacznia się przede wszystkim w niskim wskaźniku średniej liczby miotów uzyskanych od lochy w roku oraz liczby prosiąt odsadzonych. Parametry te kształtują się bardzo różnie w zależności od gospodarstwa, ale zauważalne są wyraźne różnice w liczbie prosiąt uzyskanych od lochy w roku w naszym kraju i u innych czołowych producentów trzody chlewnej w Europie. Pokazuje to, że są jeszcze duże rezerwy w potencjale macior, które można wykorzystać, a z jakichś powodów nie udaje się tego osiągnąć.
Złe wyniki notowane w rozrodzie loch mogą wynikać z przedwczesnego ich brakowania, głównie z przyczyn zdrowotnych oraz ze względu na niską skuteczność inseminacji, która może być z kolei spowodowana błędami popełnianymi przy wyszukiwaniu rui lub niewłaściwie wykonanym zabiegiem unasienniania. Niejednokrotnie doprowadza to do eliminacji ze stada loch przydatnych do rozrodu. Przyczyniają się do tego kłopoty z określeniem optymalnego terminu inseminacji.
Które czynniki środowiskowe pogarszają parametry rozrodu u świń
Prawidłowe występowanie rui jest niezbędne dla osiągnięcia dobrych wyników rozrodczych. W przypadku loch po odsadzeniu prosiąt znaczenie mają warunki, jakie zapewniono im podczas laktacji, a u loszek przygotowanie do pierwszego krycia. Przyczyną braku rui są przede wszystkim czynniki żywieniowe, w tym nieodpowiednie zbilansowanie oraz dawkowanie paszy, a także przekarmianie i zatuczanie loszek wprowadzanych do rozrodu.
Problem może wynikać również ze złych warunków środowiskowych oraz stresu związanego z odsadzeniem, przemieszczeniem i przegrupowywaniem loch, a także nadmiernym ich zagęszczeniem w kojcu. Przy zbyt licznej obsadzie dochodzi do walk o hierarchię w grupie i o miejsce przy korycie. Skutek jest taki, że występują zaburzenia w funkcjonowaniu układu rozrodczego, co przejawia się opóźnieniem jajeczkowania i brakiem rui.
Odpowiednie pomieszczenia są niezbędne, aby loszki prawidłowo przystosowały się do nowych warunków w grupie. Płodność w pierwszym cyklu jest ściśle związana z życiową płodnością lochy, dlatego, jeśli loszka osiągnie wysoką wydajność reprodukcyjną w pierwszym cyklu, to bardzo prawdopodobne, że utrzyma ją przez resztę użytkowania.
Loszki, co prawda, nie wchodzą z poprzedniej laktacji w kolejny cykl, ale za to muszą się dostosować do nowych, nierzadko trudnych warunków środowiskowych. Po potwierdzeniu ciąży i przegrupowaniu u loszek, zmagają się one z większymi trudnościami aklimatyzacyjnymi i walkami w grupie starszych loch.
U dojrzewających loszek ważną przyczyną problemów z rują może być brak regularnego, odpowiednio dawkowanego kontaktu z knurem. Do skutecznego zapłodnienia zarówno loch, jak i loszek, wymagany jest bowiem regularny kontakt wzrokowy, słuchowy i węchowy z knurem.Dobrze jest stymulować lochy przy wykorzystaniu różnych knurów w celu zwiększenia ich zainteresowania samcem i odczuwania większych bodźców. Ważne jest również, aby wykrywać ruje rano i po południu, jeśli tylko harmonogram pracy w gospodarstwie na to pozwala. Wówczas można używać różnych knurów w poszczególnych porach dnia.
Kiedy dochodzi do poronień u loch i jak im zapobiegać?
Niekorzystne czynniki środowiskowe mogą prowadzić do obniżenia stężenia odpowiedzialnego za utrzymanie ciąży progesteronu i wzrostu poziomu prostaglandyny, czego następstwem może być poronienie. U świń udaje się zdiagnozować przyczynę poronienia tylko w około 40–60% przypadków. Zdecydowana większość poronień nie jest jednak wywołana przez bakterie czy wirusy. Przyczyną poronień może być wysoki poziom mykotoksyn w paszy spowodowany długim i niewłaściwym przechowywaniem zbóż, w których dochodzi do zanieczyszczenia grzybami i ich toksynami.
Do zamarcia zarodków może dojść przed implantacją, w trakcie, jak i po ich zagnieżdżeniu. W okresie embrionalnym – do 35. dnia życia rozwijającego się płodu – jest największa podatność zarodków na negatywne oddziaływanie środowiska i czynników zakaźnych lub toksycznych. W rezultacie po zamarciu zarodka dochodzi do jego resorpcji przez organizm lochy. Wynikiem zamarcia wszystkich zarodków jest pojawienie się niecyklicznej rui.
Na skuteczność pokryć wpływa właściwe żywienie przez cały cykl fizjologiczny, które powinno zapewniać utrzymanie odpowiedniej kondycji macior i tym samym regularnych rui. Pomocne jest stosowanie flushingu, czyli żywienia bodźcowego po odsadzeniu prosiąt do momentu wystąpienia rui. Dostarcza ono więcej energii i innych składników pokarmowych. Dodatek flushingowy może być przygotowany między innymi z mączki rybnej i witamin.
Wysokie poziomy witamin i mikroelementów w paszy dla loch gwarantują odpowiednią liczbę włókien mięśniowych u rozwijających się płodów oraz późniejszą masę miotu. Niedobór białka, energii oraz hormonów w organizmie karmiącej maciory przyczynia się do opóźnienia lub całkowitego braku rui bądź też do występowania tzw. cichej rui po odsadzeniu prosiąt.
Najważniejsze jest, aby locha zjadała określoną ilość paszy przez całą laktację. Wszelkiego rodzaju nieprawidłowości w pobieraniu paszy w okresie karmienia prosiąt będą wpływały na efekty rozrodu w następnym cyklu z powodu słabo rozwiniętych pęcherzyków jajnikowych. Zmniejszone pobieranie paszy przez lochy w okresie laktacji powoduje wyraźną utratę masy ciała przez maciorę, prowadzi do nieregularnych rui, wymusza powtarzanie inseminacji, opóźnia wejście samicy w kolejny cykl reprodukcyjny oraz obniża płodność w kolejnych miesiącach.
Dominika Stancelewska
