Zasady żywienia loszek remontowych

W intensywnej produkcji należy zwrócić więcej uwagi na prawidłowe żywienie i odpowiednie przygotowanie loszek do rozrodu. Najlepiej jest zakupić materiał hodowlany z wyspecjalizowanych stad zarodowych. Jednak przy braku opłacalności chowu świń wielu rolników przeprowadza remont stada z własnych loszek. Żeby uzyskać zakładany efekt, trzeba spełnić kilka podstawowych warunków odchowu loszek remontowych. Oprócz oszczędności odbudowa pogłowia z własnego gospodarstwa to także, zdaniem producentów trzody chlewnej, większa zdrowotność stada.

Odchowywanie loszek z własnego stada ma uzasadnienie wtedy, gdy mamy wartościowe lochy matki, po których potomstwo wykazuje wysokie przyrosty dzienne, dobre wykorzystanie paszy, wysoką mięsność oraz wysoką użytkowość rozpłodową (płodność, plenność, mleczność, troskliwość). Do prawidłowego odchowu loszek konieczna jest możliwość stworzenia większej powierzchni kojców (o ok. 50%) oraz zapewnienie zwierzętom korzystania z wybiegu i ruchu na świeżym powietrzu. Takie warunki środowiskowe sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i wzrostowi wszystkich narządów wewnętrznych, w tym układu rozrodczego i kostnego.

Dokonując selekcji, wybieramy loszki charakteryzujące się dobrym apetytem, co daje gwarancję, że w przyszłości będą one również dużo jadły i charakteryzowały się dobrą mlecznością. Loszki, które przy żywieniu do woli uzyskują bardzo wysokie tempo wzrostu, później sprawiają jednak szereg problemów w użytkowaniu rozpłodowym. Dlatego loszki hodowlane muszą tworzyć zupełnie inną grupę żywieniową. Żywienie loszek w okresie rozwoju ma istotny wpływ na początkowe, jak również utrzymujące się przez całe życie, wskaźniki hodowlane samic. Rozwój loszek i zarządzanie nimi rozpoczyna się na wczesnym etapie ich życia i trwa aż do zakończenia pierwszej laktacji.

Pierwsza faza żywienia loszek remontowych (30–60 kg), to okres względnie intensywnego żywienia. Koncentracja energii w mieszance powinna wynosić 13,2 MJ/kg, a białka 170 g/kg. Na tym etapie wysokie jest również zapotrzebowanie na wapń i fosfor. Późniejsze fazy żywienia wymagają mniej obfitego karmienia, tak by nie dopuścić do otłuszczenia loszek. W okresie, gdy masa ciała loszek wynosi 60–90 kg, ich zapotrzebowanie energetyczne zaspokaja pasza o koncentracji energii 12,5–12,8 MJ/kg i zawartości białka na poziomie 150–160 g/kg.

W ostatniej fazie żywienia (90–130 kg), potrzeby pokarmowe loszek są jeszcze mniejsze, dlatego dawkę pokarmową należy racjonować. Samice o tej masie ciała powinny być żywione paszą o koncentracji energii 12,5 MJ/kg oraz zawartości białka na poziomie 140 g/kg i pobierać 2,5–2,8 kg mieszanki na dobę. W tym okresie możliwe jest także podawanie zwierzętom pasz objętościowych, jednak utrudnia to właściwe zbilansowanie dawki pokarmowej.

Na około 10–14 dni przed planowanym kryciem przeprowadzamy flushing (podkarmianie), czyli zwiększenie ilości energii dostarczanej loszkom. Dokonuje się tego przez wzbogacenie paszy specjalnym dodatkiem przygotowanym z mieszaniny glukozy i mączki rybnej oraz witamin. Flushing ma na celu zwiększenie liczby komórek jajowych gotowych do zapłodnienia. Po pokryciu stosujemy ograniczone żywienie. Podawanie lochom mieszanki paszowej o wysokiej wartości odżywczej może bowiem sprzyjać zamieraniu zarodków.

• Zapotrzebowanie loszek jest nieco mniejsze na energię i białko, ale należy im dostarczyć więcej  witamin i składników mineralnych oraz optymalnie zbilansować aminokwasy

U loszek hodowlanych dzienne przyrosty powinny oscylować w granicach 550 g, tak by odkładanie składników mineralnych i rozwój układu kostnego był harmonijny z przyrostem tkanki mięsnej. Od masy ciała 25 kg przyrosty te nie powinny być u loszek większe niż 600–650 g, gdyż według obserwacji grubość tłuszczu grzbietowego (wymagane minimum to 15 mm) ma bezpośredni, pozytywny wpływ na masę miotu, a to z kolei na późniejsze straty w okresie odchowu prosiąt. Pozwala loszce na utrzymanie ciąży i wejście w kolejne cykle. Natomiast wykształcenie powyżej 20 mm tkanki tłuszczowej może wywoływać problemy z brakiem rui, spadkiem apetytu podczas laktacji, gorszą jakością mleka.

Zarówno zbyt wolne tempo przyrostów loszek, czyli poniżej 500 g dziennie oraz zbyt wysokie – powyżej 750 g dziennie – powoduje opóźnienie wejścia w pierwszą ruję. Gwałtowny rozwój układu rozrodczego następuje od 6. miesiąca życia, kiedy zwykle pojawia się pierwsza ruja. Krycie w tym czasie hamuje rozwój, co ujemnie wpływa na liczbę prosiąt w trzecim, czwartym i dalszych miotach. Ważne jest więc uchwycenie pierwszej rui po to, by pierwszy raz kryć w trzeciej.

Głównym problemem często spotykanym w chlewniach jest to, że loszki powyżej 90 kg masy ciała żywione są do woli najczęściej paszą dla tuczników lub macior, co prowadzi do ich zatuczenia, powoduje ich nadmierne otłuszczenie, opóźnienia wejścia w ruję i problemów z kończynami. Z kolei limitowanie paszy prowadzi do dużego zróżnicowania się zwierząt w kojcu, samice dominujące jedzą więcej.

W okresie wzrostu od 30 do 110 kg masy ciała, średnie dzienne zapotrzebowanie pokarmowe loszek (białko, energia) jest nieco mniejsze niż tuczników mięsnych. To nie przyrost masy mięśniowej oraz tempo wzrostu będą decydowały o tym, czy loszka sprawdzi się w rozrodzie. Powinny one otrzymywać natomiast więcej składników mineralnych i witamin. Pasze dla loszek powinny zawierać ok. 20% więcej makroelementów i niektórych witamin od stosowanych dla optymalnego wzrostu tuczników. Szczególnie korzystnie wpływa podwyższony poziom wapnia, fosforu i witaminy D3 na rozwój układu kostnego i przygotowuje go do obciążeń związanych z późniejszą intensywną produkcją. Bilansując dawkę pokarmową należy uwzględnić zapotrzebowanie loszek na cynk, biotynę, kwas foliowy, witaminę E czy selen, ważnych dla procesów rozrodczych i utrzymania ciąży.

• Ważne przy łączeniu loch
  
  
  Z punktu widzenia zarządzania żywieniem w systemie grupowego utrzymania loch niezbędne jest zwrócenie uwagi na:
  
  • przeszkolenie loszek w celu przyzwyczajenia ich do stosowanego w gospodarstwie systemu żywienia i utrzymania przed pierwszym kryciem,
    
    
  • agresywność związaną z ustalaniem hierarchii, która jest bardzo nasilona wciągu pierwszych 24 godzin po połączeniu loch; ulega ona osłabieniu w ciągu pierwszego tygodnia, po czym hierarchia jest właściwie ustalona,
    
    
  • zmniejszenie do minimum stresu socjalnego i żywieniowego poprzez:
    
    
    – oddzielenie loszek od dojrzałych loch,
    
    
    – oddzielenie od grupy głównej loch usytuowanych nisko w hierarchii i nie mających dostatecznego dostępu do paszy i wody,
    
    
    – brak ograniczeń w ilości paszy i wody przez co najmniej 3 dni po wymieszaniu loch i loszek.